سالروز تولد پروين اعتصامي

"صد و پنجمين سالروز تولد پروين اعتصامي گرامي باد"

زندگينامه پروين اعتصامي بصورت صوتي

دانلود فايل صوتي زندگينامه پروين اعتصامي ( ۶.۰۲ مگابايت ) ( مدت 26:15 )

براي مشاهده اشعار پروين اعتصامي كليك كنيد

پروين؛ گوهر تاج درخشان ادب

به گزارش خبرگزاري فارس از قم، «روزي گذشت پادشهي از گذرگهي»، «كبوتر بچه‌اي با شوق پرواز» و... براي ما كه حالا ديگر گذرانده‌ايم سومين دهه زندگي‌مان را، يادآور روزهاي شيرين دبستان است كه با ذوق و شوق اين اشعار را مي‌خوانديم و گاهي هم به اجبار معلم آن را حفظ مي‌كرديم. اما آنچه باعث تفاوت اين اشعار با ديگر اشعار و سبب ماندگاري آن در اذهان ما شد نه فقط داستان شيرين و پند آموز آن بود كه با همان سن كودكي آن را درك مي‌كرديم بلكه نام شاعر اين اشعار بود.

زيرا شاعر اين اشعار ديگر يك مرد نبود، بلكه نام يك زن در پايان اين اشعار خودنمايي مي‌كرد؛ «پروين اعتصامي».

در آن زمان پروين اعتصامي براي ما فقط يك نام بود اما كم كم كه بزرگ‌تر شديم بيشتر او را شناختيم و بيشتر به عمق اشعار حكمت‌آموزش نيز آشنا شديم. اشعاري پر از پند و اندرز كه غنيمت شمردن وقت و فرصت‌ها، نصيحت‌هاي اخلاقي، انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان و ضعيفان و ناپايداري دنيا را با زباني شيوا و گاه در قالب مناظره ميان اشياء، حيوانات و گياهان بيان مي‌كند.

اگرچه دست اجل بيش از 35 سال فرصت زندگي به پروين اعتصامي نداد اما اشعارش همچنان نگيني بر پيشاني ادب ايران مي‌درخشد و مبالغه نيست اگر او را بزرگترين شاعره ايران بناميم.

شعر پروين سرشار از اخلاق و حكمت است تا جايي كه مهديه الهي قمشه‌اي شعر وي را تداوم كلام الهي و كتاب خداوند مي‌داند و در وصفش چنين مي‌گويد:

پروين گوهر تاج درخشان ادب
در كشور دل شمع فروزان ادب

از «اُدع الي سبيل ربك» همه عمر
بنهاده طعام وحي بر خوان ادب

اگر به تقويم رسمي كشور نگاهي گذرا بيندازيم در ميان مناسبت‌هاي مختلف، 25 اسفند ماه كه همزمان با سالروز تولد پروين اعتصامي است، به عنوان روز بزرگداشت اين بانوي شعر و ادب فارسي نامگذاري شده است و 25 اسفند ماه امسال برابر است با يك‌صد و پنجمين زادروز تولد پروين اعتصامي و فرصت مناسبي است تا نگاهي كوتاه به زندگي كوتاه اختر چرخ ادب ايران بيندازيم.

پروين اعتصامي در بيست و پنجم اسفند ماه 1285 هجري شمسي در تبريز متولد شد و در كودكي به همراه خانواده به تهران آمد. پدر پروين يوسف اعتصامي معروف به اعتصام الملك از نويسندگان و دانشمندان صاحب شهرت ايران بود كه نقش مهمي در زندگي وي داشت.

رشد پروين در خانواده‌اي فرهنگي و اهل مطالعه و زير نظر پدري فرهيخته سبب شد او نيز از اين غافله عقب نماند، به گونه‌اي كه در 11 سالگي با ديوان اشعار فردوسي، نظامي، مولوي، ناصر خسرو، منوچهري، انوري و فرخي آشنا بود و از همان كودكي پدرش او را در زمينه وزن شعر و شيوه‌هاي يادگيري آن كمك مي‌كرد.

با ياري پدر، پروين در همان‌ كودكي و در سن هفت هشت سالگي شروع به شعر گفتن كرد و در كنار دست پدر از دانشمندان و شاعراني مانند استاد علي اكبر دهخدا، ملك الشعراي بهار و... كه از دوستان پدرش بودند، بهره‌هاي فراواني برد.

وي در سال ۱۳۰۳ تحصيلاتش را در مدرسه دخترانه آمريكايي در تهران به پايان رساند و سپس مدتي در همان مدرسه به تدريس زبان و ادبيات انگليسي پرداخت.

پروين پس از ازدواج ناموفق با پسر عموي خود، در سال‌هاي ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ به عنوان مدير كتابخانهٔ دانشسراي عالي مشغول به كار شد.

نخستين دفتر شعر پروين با پيش درآمد ملك الشعراي بهار در تهران انتشار يافت و خيلي زود پروين به عنوان برجسته‌ترين شاعر زن آن دوران شناخته شد.

درباره شخصيت پروين نقل شده است: «پروين، پاك طينت، پاك عقيده، پاكدامن، خوش خو و خوش رفتار، نسبت به دوستان خود مهربان، در مقام دوستي فروتن و در راه حقيقت و محبت پايدار بود. كمتر حرف مي‌زد و بيشتر فكر مي‌كرد، در معاشرت، سادگي و متانت را از دست نمي‌داد. هيچ وقت از فضايل ادبي و اخلاقي خودش سخن نمي‌گفت».

اگر كسي با اشعار پروين كمي آشنايي داشته باشد مي‌تواند به راحتي شخصيت اخلاقي او را ترسيم كند.

ملك‌الشعراي بهار نيز در مورد اشعار او مي‌گويد: پروين در قصايد خود پس از بيانات حكيمانه و عارفانه روح انسان را به سوي سعي و عمل اميد، حيات، اغتنام وقت، كسب كمال، همت، اقدام نيكبختي و فضيلت سوق مي‌دهد.

همچنين نقل است وزارت فرهنگ در سال 1315 مدال درجه سه لياقت را به پروين اعتصامي اهدا كرد، ولي او اين مدال را قبول نكرد. حتي پيشنهاد رضا خان را كه از او براي ورود به دربار و تدريس به ملكه و وليعهد وقت دعوت كرده بود، نپذيرفت.

پروين به علت بيماري پدر دست از كار در كتابخانه دانشسراي عالي كشيد اما يك سال پس از آن، مرگ پدر ضربه سنگيني به روح شاعرانه پروين وارد كرد.

پروين در سوم فروردين 1320 به علت بيماري حصبه بستري شد و سرانجام نيمه شب شانزدهم همان ماه پس از تحمل درد و رنج فراوان چشم از جهان فروبست و در آرامگاه خانوادگي‌اش در شهر قم و كنار مزار پدرش در جوار بارگاه حضرت معصومه (س) در آغوش خاك آرميد.

قطعه شعري از او با طليعه «اينكه سنگ سيهش بالين است، اختر چرخ ادب پروين است» بر روي سنگ خبرش حك شده است.

ديوان پروين شامل ۲۴۸ قطعه شعر است كه از آن ميان ۶۵ قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروين اعتصامي بيشتر در قالب قطعات ادبي است كه مضامين اجتماعي را با ديدهٔ انتقادي به تصوير كشيده‌است.

هر چند پروين اعتصامي در عمر نسبتا كوتاه خود به قول خودش «جز تلخي از ايام نديد» اما به حق مي‌توان گفت «هرچه خواهي سخنش شيرين است»‌ به گونه‌اي كه او در همين فرصت كوتاه به شهرتي فراگير دست يافت و به شاعره نامي در آسمان ادب ايران تبديل شد و امروز كه حدود 70 سال از درگذشت اختر چرخ ادب اين سرزمين مي‌گذرد آنان كه شعر پروين را مي‌خوانند زبان به تمجيدش مي‌گشايند و ابيات زيادي از اشعارش بر زبان عام و خاص مي‌چرخد.

شعر «بلبل و مور» از جمله اشعار پندآموز و عبرت آموز پروين اعتصامي است كه در قالب مناظره سروده شده است و خاطرات دوران دبستان را براي بسياري زنده مي‌كند؛

بلبلي از جلوه گل بيقرار
گشت طربناك به فصل بهار

در چمن آمد غزلي نغز خواند
رقص كنان بال و پري برفشاند

پهلوي جانان چو بيفكند رخت
مورچه‌اي ديد به پاي درخت

خنده كنان گفت كه اي بي‌خبر
مور نديدم چو تو كوته نظر

روز نشاط است گه كار نيست
وقت غم و توشه انبار نيست

مور بدو گفت بدين سان جواب
غافلي اي عاشق بي‌صبر و تاب

روز تو يك روز به پايان رسد
نوبت سرماي زمستان رسد

همچو من اي دوست سرايي بساز
جايگه توش و نوايي بساز

تو به سخن تكيه كني من به كار
ما هنر اندوخته‌ايم و تو عار

گل دو سه روزي است تو را ميهمان
مي‌بردش فتنه باد خزان

چون كه مهي چند بدين سان گذشت
گشت خريف و گه جولان گذشت

چهر چمن زرد شد از تندباد
برگ زگل، غنچه ز گلشن فتاد

ديد كه هنگام زمستان شده
موسم هشياري مستان شده

خرمنش از برق هوا سوخته
دانه و آذوقه نيندوخته

اندهش از ديده و دل نور برد
دست طلب نزد همان مور برد

گفت كه در خانه مرا سور نيست
ريزه خور مور به جز مور نيست

رو كه در خانه خود بسته‌ايم
نيست گه كار و بسي خسته‌ايم

دانه و قوتي كه در انبان ماست
توشه سرماي زمستان ماست

منبع : سايت فارس نيوز