شادترين شاعر در زندگي ( منوچهري دامغاني )

در شعرشاعران پارسي گو   اشعار فراوان از شاعران در قرون مختلف  وجود دارد، كه در قالب هاي مختلف شعري  همانند: مثنوي ، غزل ،قصيده ،دوبيتي ، رباعي ،قطعه ،مسمطو موارد ديگر سروده شده ودر سبك هايي  همانند: خراساني ،عراقي ،هندي، بازگشت ،معاصر و نيز به شيوه سنتي عروضي  وشيوه نو و سپيد توسط شاعران بيان شده است .

شاعران هركدام با توجه به روحيات و خلقيات  مختلفي كه دارند، در شهرهاي مختلف و در قرون متفاوت اشعاري بس شيوا و نغز داشتند، اما به راستي شور و شوق زندگي در شعر كدام شاعر پارسي گو ست ؟ قطعا همه شاعران شعرهاي بس زيبا در جشن ها واعياد و شادي و سرورها سرودند ، و به مناسبت هاي مختلف در بيان اعيادي مانند جشن نوروز، جشن مهرگان كه همان جشن برداشت محصول، جشن سده  طلايه دار نوروز ، عيد فطر ، عيد قربان ،عيد غدير، سرودند  و يا در ستايش گل و گلستان و بستان اشعاري زبيا سرودند و يا در مصايب و سوگواري ها نيز بدين مناسبت هاي مذهبي نيز  اشعار فراواني  در سوگواري ونوحه سرايي در دفتر شعرشان ثبت هست ، كه  اين امر كاملا طبيعي است ،چون شاعران از محيط اطراف خويش الهام مي گيرند و با شور و شوق زندگي زيست مي كنند .

اما كدام شاعر اساسا شور و شوق زندگي و شادابي و نشاط را از ساير شاعران در قرون گذشته تا حال  بيشتر داشته  ،شايد قدري پاسخگويي  به اين موضوع دشوار باشد، چون بايست اشعار و ابيات تمام شاعران مورد بررسي و رسيدگي دقيق قرار گيرد ، ضمنا معيار و ملاك شادابي و نشاط و شور وشوق زندگي با توجه به سلايق وعلايق بسيار متفاوت است، اما در نگاه نخست شاعراني چون مولانا ، سعدي ، منوچهري ،عنصري و.... نسبت به ساير شاعران روحيه شوق زندگي  و شوق  پرواز شاعرانه بيشتر داشتند. در بين شاعران  شايد بتوان با جرات گفت :  منوچهري دامغاني بيشتر با شور و نشاط زندگي  به وجد آمده ، و اشعاري با اين مضامين و مفاهيم  سروده .

قطعا هر شاعري كه بيشتر در وصف طبيعت و اوصاف زيبايي و اشعار با نشاط  سروده باشد، مد نظر همگان است  ، شايد هم علت شور و  شوق زندگي در منوچهري اين بوده كه چون خودش به سن كهولت ، سالخوردگي، بيماري ،فرسودگي ،خستگي جسمي و روحي،افسردگي، پژمردگي، حرمان نااميدي و بي نوايي  نرسيده ، لذا طبيعي است كه در اشعارش نسبت  به ساير شاعران شور وشوق بيشتري موج مي زند . البته براي شناخت روحيات هر  شاعر، بهتر است  زمان او رابخوبي شناخت و از وقايع  هم عصر شاعر و حوداث روزگار او مطلع شد ،لذا مي توان  از شعرش پي به افكار و اقوال و ابيات واشعار او برد .

منوچهري دامغاني شاعر قرن پنجم، در عصر غزنويان  وسلطان محمود غزنوي مي زيسته ، سبك شعرش سبك خراساني يا تركستاني است.  شاعران سبك خراساني  بسيار مشهور هستند، از جمله:  استاد فردوسي ،  رودكي ، انوري ، فرخي ،كسايي و... . منوچهري درسرايش قصيده ومسمط صاحب نظر است و اساسا سيطره خوبي به ادبيات پارسي و ريزه  كاريها و ظرافت هاي شعري داشته  و تصوير سازي او از طبيعت شاهكاري در شعر پارسي است. گذشته از آن ادبيات عرب  را بخوبي مي دانسته و در اشعارش از لغات عربي بهره گرفته، به  نجوم و طب نيز واقف بوده. در شعرش بسيار از صنايع ادبي استفاده نموده و زيور شعرش را بسيار آراسته و مهارت هاي شعري را به اوج كمال مطلوب در عصر خويش رسانده ونام بسياري از مشاهير وعلما وبزرگان هم عصر خويش را مي شناخته و  نيز نام محل ها ومكانها را مي دانسته ودر شعرش به مناسبت هاي مختلف شعر سروده.

شناخت بسيار خوبي به موسيقي زمان خود داشته ، و دستگاه هاي آن را مي شناخته ، اوزان بحر هاي شعر پارسي را  خوب درك مي كرده و حافظه  ودرك  بسيار قوي داشته و در تصوير سازي از مناظره طبيعت  الحق شاهكاري از هنر رنگ  و نور در شعرش ايجاد نموده ، او از طبيعت و صداي پرندگان وهواي خوش  و لطافت طبيعت و گرماي مطبوع و معتدل  و رقص شاخسار در وزش باد و تابش نور خورشيد شور وشوق زندگي در او بيشتر رشد يافته .

از آنجا كه منوچهري عاشق طبيعت و هواي خوش و مناظره زبياي طبيعت است از سردي،سرما  ،زمستان،اندوه ،گرفتاري، غم وغصه ، خشونت، تندي ،عتاب ، وسستي   بيزار است و  شايد هم بتوان گفت كه او مظهريت شعر پارسي را در شور وشوق زندگي و نشاط و اميد و انگيزه و شوق پرواز به جاودانه بودن داشته  و چون عمر حدود سي واندي سال داشته طراوت و تازگي در اشعارش نمايان است .

شايد  بتوان گفت  تنها  شاعري  كه نخستين بار به سبك خاصي  شيوه ايجاد نوعي فرهنگ لغت  و كلمات همرديف  را  در قالب شعر به سبك آن روز گار تدوين  نموده، منوچهري دامغاني باشد؛ چون او در  قالب اشعارش سعي كرده ، يك سري واژه گان بكارگيرد ، كه  همگي  داراي طيف ادبي خاص در معنا و مفهوم است. بدين گونه كه يك گروه از نام اشيا ،اجسام ،حيوانات ، پرندگان ، مكانها ، محلها ، مشاهير وغيره را درشعرش استخدام نموده وهنوز پس از قرن ها اين افراد واشيا واجسام و پرندگان مانند گذشته در خدمت شعر منوچهري دامغاني هستند و اين هنر بزرگ منوچهري است و  اين  يك  نو آوري  و خلاقيت ابداع  و ابتكار  در شيوه سرايش  شعر بوده.  قطعا  خيلي از او بعدها  تقليد نمودند. اما او  سرآمد گويندگان  شعر  در اين سبك و سياق  در ادبيات در آن عصر و روزگار بوده  است  لذا به سهولت مي توان به اختصاصا ت شعري منوچهري دامغاني واقف شد.

منوچهري سعي نموده اسامي  پرندگان ومرغان را در شعرش  وارد نمايد وبيشتر شعرش را به طبيعت ومناطره آن نزديك  نمايد  از جمله پرندگان :كبك ، طاووس ، شاهين ،باز، فاخته ،عندليب ،بلبل ،هدهد، شانه بسر ،تيهو،قمري،شارك ،بوقلمون ،بط و.....

كبك ناقوس زن وشارك سنتور زن است               فاخته ناي زن وبط شده طنبور زن

منوچهري دامغاني در گلستان طبعيت بسيار شيفته طبعيت ومناظره سر سبزه وخرمي شده و اشعارش را با بوي عطر گياهان طبيعي معطر نموده همانند گلهايي چون :سوسن ،ارغوان ، عبهر،سنبل ،بنفشه ،سنبل ،شقايق ،لاله نعماني ،

نرگس چودلبري است سرش همه چشم             سروچو معشوقه اي است تنش همه قد

منوچهري در خصوص حيوانات جنگل و ماهي ها ونهنگان دريا نيز ابياتي سروده بخصوص  در وصف اسب قصيده دارد كه نام حيوانات از قبيل موارد زير را در شعر بكار گرفت :

گاو ، مار ، مرغ ،  پلنگ،  نهنگ ، گرگ،  گورخر،  شير، اسب ،فيل ،و.......

گور ساق وشير زهره ، يوز تازو غرم تك                پيل گام وكرگ سينه ،رنگ تاز و كرگ پوي

منوچهري دامغاني در سراي پارچه فروشان گويي حضور داشته و پارچه هاي بس زبيا را دربه تن اشعارش نموده ه  و اشعارش را در پارچه هايي همانند حرير ،پرنا،دبيا، خز،آذين بسته

گلنار همچو درزي استاد پركشيد                        قواره حرير ز بيجاده گون حرير

نام شاعران معروف عرب در شعر منوچهري

از اين قبيل شواهد ونمونه ها  در اكثر اشعار منوچهري دامغاني فراوان يافت ميشود.

 يكي از ابتكارات او سرايش شعر در قالب مسمط است كه در وصف  فصل خزان و پاييز را به بسيار زبيا به تصوير كشيده

خيزيد و خز آريد كه هنگام خزان است

باد خنك از جانب خوارزم وزان است

آن برگ رزان بين كه بر آن شاخ رزان است